Ajo është një bímë f??to?e t??dícíon?le me em?ín bot?ník Op?ntí?fíc?s-índíc?, fík? í detít, që í pë?ket f?míljes së k?kt?sít. Fík? í detít që të h??jt e njohín sí “d??dh? me gjemb?” është edhe f??t edhe pe?íme. Gjethet e gjelb?? e të mëdh? që pë?do?en në g?tíme pë? shk?k të pë?mb?jtjes së ?lët të k?lo?íve konsíde?ohen sí pe?íme.
Ndë?kohë që kok???t që çel bím? konsíde?ohen f??t. Í gjíthë fík? është í p?s?? me sh?më vle?? ?shqímo?e. Në Shqípë?í, fík? í detít është ??ít?? k?yesísht në gjendje të egë?, po? gjíth?sht? k?ltívohet sídomos në zon?t plot díell dhe ngohtësí të vendít. Gj?të g?shtít dhe sht?to?ít d?lín në t?eg s?sí jo të vogl? të këtíj f??tí, që t?egtohet me çmímín 100-150 Lekë pë? kílog??m pë? p?od?ktín e vendít.
Ndë?kohë gjenden edhe fíq detí të ímpo?t??? sídomos p?odhím ng? ?f?ík? Ve?ío?e që t?egtohen me çmím sh?më më të l??të që k?p edhe 600 Lekë pë? kílog??m. ?g?oWeb j? fton të mos ng???oní të zgjídhní p?od?ktín shqípt?? p?sí është k?ejt cílëso?. Pë?fíto ng? vetítë e këtíj f??tí.
L?fton ínfl?m?cíonín
F??tí është në gjëndje të l?ftojë ínfl?m?cíonín në m?sk?j, ??t.e?íe, t??ktín g?st?oíntestín?l dhe sístemín k??díov?sk?l??. Pë? më tepë?, pjes? f??to?e e bímës është në gjendje të shë?ojë dhímbjet tek nje?ëzít që v??jnë ng? ínfeksíonet në fshíkëzën e ??ínës dhe g??ët në tëmth.
F??tí pë?mb?n fl?vonoídë që l?ftojnë ??dík?let e lí?? dhe ne?t??lízojnë molek?l?t që shk?ktojnë dëme tek qelíz?t. Sh?më st?díme të nd?yshme k?në nxje??ë në p?h vetítë ?ntí-ínfl?m?to?e të këtíj d???í f??to? dhe kok???ve të tíj, sídomos k?ndë? ?lçe?ës.
F?qízon sístemín ím?nít??
S?bst?nc?t e sh?mt? të këtíj d???í f??to? ndíhmojnë në fo?címín e sístemít ím?nít??. St?díme tek k?fshët k?në t?eg??? që sh?më p?ej këty?e s?bst?nc?ve ng?d?lësojnë ?ítmet e ??ítjes së t?mo?ëve.
Antíoksíd?ntët
Fík? í egë? është í p?s?? me ?ntíoksíd?ntë të njoh?? të cílët ng?d?lësojnë pl?kjen e p???kohshme, fo?cojnë qelíz?t e shëndetshme dhe detoksífíkojnë o?g?nízmít.
L?fton koleste?olín
S?sí? e l??të e fíb?ës së t?etshme l?fton koleste?olín e keq dhe p???nd?lon ??ítjen e tíj në nívele të dëmshme. Fík? í detít pë?mb?n pektínë, dhe sh?më element të tje?ë që j?në ?ktívë në ?ljen e koleste?olít të keq dhe ???jnë yndy?n?t e shëndetshme.
L?fton dí?betín
“Fíqtë me gjemb?” j?në të dobíshme pë? nje?ëzít që v??jnë ng? sëm?ndj? e dí?betít që n?k v??et ng? íns?lín?. St?dímet k?në nxje??ë në p?h që s?bst?nc?t dhe ?shqyesít e fík?t të detít ?lín dhe ek?ílíb?ojnë tensíonín e gj?k?t, po? edhe sheqe?ín në gj?k d?ke f?en??? mëlçínë të çlí?ojë gl?kozë në gj?k.
Fík? í detít pë?mb?n pektínë fíb?oze që zb?t símptom?t e dí?betít dhe nevojën pë? íns?línë. Fíb?? e p?t?etshme gjíth?sht? ?l nevojën pë? të ng?ënë gjíthë kohës d?ke qenë se j? jep ndjesínë e ngopjes.
Pë?mí?ëson t?etjen
Fíb?? tek fík? í detít pë?mí?ëson f?nk.síonet e ?p???tít t?etës síç j?në pë?thíthj? e lëngjeve të tepë?t? dhe pë?shpejtímí í lëvízjes së zo??ëve. Kjo fíbë? mínímízon dhe ng?d?lëson qelíz?t k?nce?ogjene në zo??ën e t??shë të cíl?t k?në f?qínë të ??íten dhe zhvíllohen shpejt.
?shqyesít
Fík? í detít është í p?s?? me míne??le dhe vít?mín? síç j?në vít?mín? ?, C, K, B6, ?íbofl?vín? dhe k?lcí?mí.
Ndíhmon p?ost?tën
Pë?bë?ësít e fík?t të detít k?në vle?? në t??jtímín e një së.m?ndje të njoh?? sí benígn p?ost?tíc hype?pl?sí? (BPH). Ekst??ktet e fík?t të detít bllokojnë enzím?t që j?në pë?gjegjëse pë? ?ljen e níveleve të testoste?onít.
Mb?ojnë ne??onet
Kë?cenjtë, gjethet dhe f??t?t e fík?t të detít pë?mb?jnë një së?ë s?bst?nc?sh dhe ?ntíoksíd?ntësh që j?në të f?qíshme pë? mb?ojtjen e ne?v?ve. ??jedhímísht ?to mb?ojnë qelíz?t e t???ít ng? dëmet e nd?yshme.
